ఫాల్గుణం, Palgunam Masam

ఫాల్గుణం

Palgunam Masam

ఫాల్గుణం

ఫాల్గుణం విష్ణు ప్రీతికరం అంటోంది భాగవతం. ఫాల్గుణ శుద్ధ పాడ్యమి నుంచి పన్నెండు రోజులు పయోవ్రతం ఆచరించి విష్ణుదేవుడికి క్షీరాన్నం నివేదిస్తే అభీష్టం సిద్ధిస్తుందని భాగవత పురాణం చెబుతోంది. ఆదితి పయోవ్రతం ఆచరించి వామనుని పొందింది. ఫాల్గుణంలో గోదానం, ధనదానం, వస్త్రదానం, గోవిందుడికి ప్రీతి కలిగిస్తాయని శాస్త్రవచనం.

చైత్రాది మాసాల క్రమంలో చిట్ట చివరిది ఫాల్గుణ మాసం. ఇంతకు ముందున్న పదకొండు నెలల్లో చేసిన దేవతా పూజలు, వ్రతాలు ఈ చివరి మాసంలో మళ్ళీ ఓసారి కనిపించటం విశేషం. సర్వదేవతా వ్రత సమాహారంగా, సర్వవ్రత సింహావలోకనంగా ఇది కనిపిస్తుంది. మనపెద్దలు సంవత్సరం పొడవునా ఉన్న అన్ని మాసాల్లోనూ ఆయా మాసాల్లో ఒక్కో దేవతనో, వ్రతాన్నో ప్రధానంగా సూచించారు. బహుశా అప్పుడా పూజలు, వ్రతాలు మరో అవకాశాన్ని కల్పిస్తుందా అన్నట్టు ఈ మాసం ఉంటుంది. ఇది దాటితే మళ్ళీ కొత్త సంవత్సరం ప్రారంభమవుతుంది.

ఉత్తర ఫల్గుణి నక్షత్రంతో కూడిన పౌర్ణమి ఉన్న మాసం అంటుంటారు. ఈ నెలతో శిశిర రుతువు ముగుస్తుంది. వసంతానికి స్వాగత సన్నాహాలు, సర్వజన ఆహ్లాదకర వాతావరణానికి తెర తొలిగే రోజులు వచ్చేస్తాయి. ఎందరెందరో మహనీయుల జయంతులు వస్తుంటాయి. పాతంతా అంతరించి కొత్త కాంతులు మెల్లమెల్లగా విచ్చుకుంటుంటాయి. నీలకంఠ, బోధాయన తదితర మహర్షుల జయంతులతోపాటు శ్రీకృష్ణతత్వాన్ని విశ్వవ్యాప్తం చేసిన చైతన్య ప్రభువు ఈ మాసంలోనే జన్మించారు.

ఫాల్గుణ శుద్ధ పాడ్యమినాడు భద్ర చతుష్టయం, విదియనాడు మధూకం లాంటి వ్రతాలను సంప్రదాయాన్ని పాటించేవారు చేస్తుంటారు. ఫాల్గుణ శుద్ధ చవితినాడు అవిఘ్న గణపతి వ్రతం, పుత్ర గణపతి వ్రతం చేస్తారు. డుంఢిరాజ వ్రతం జరుపుతుంటారు. పంచమినాడు అనంత పంచమీవ్రతం, సప్తమినాడు అర్కసంపుట సప్తమీ లాంటి వ్రతాలు, అష్టమినాడు దుర్గాష్టమిగా కూడా పేరున్న లలిత కాంతీ దేవీ వ్రతం చేస్తారు. నవమినాడు ఆనంద నవమీ వ్రతం, ఏకాదశినాడు ఆమలక (ఉసిరి) ఏకాదశి, ద్వాదశినాడు గోవింద ద్వాదశి, చతుర్ధశి రోజు మహేశ్వర వ్రతం, లలితకాంతి వ్రతం, జరుపుతుంటారు. ఫాల్గుణ శుద్ధ పూర్ణిమను మహాఫాల్గుణి అని అంటూ పవిత్ర దినంగా భావిస్తారు.

దేశమంతటా అందరికీ పరిచయమైన హోలీ పండుగ ఈ రోజునే ఉంటుంది. ఫాల్గుణ మాసంలోని కృష్ణ పక్షంలో ఉత్తమ వ్రతాలు అనేకం వస్తుంటాయి. కృష్ణపాడ్యమినాడు వసంత ఆరంభోత్సవం లాంటి ఉత్సవాలు నిర్వహిస్తుంటారు. విదియనాడు కామ మహోత్సవం, చవితినాడు వ్యాసరాజ ఆరాధన, పంచమినాడు సీతామాత పూజ, ఏకాదశినాడు కృష్ణ ఏకాదశి, ద్వాదశినాడు నృసింహ ద్వాదశి లాంటి వ్రతాలను నిర్వహిస్తుంటారు. ఫాల్గుణ శుక్ల చతుర్ధశినాడు పిశాచ శాంతి కోసం పిశాచ చతుర్ధశి జరుపుతారు. ఈ మాసంలో చివరి తిథి అయిన అమావాస్యనాడు గ్రామ దేవతలకు ఉత్సవాలు జరుగుతుంటాయి. ఈ మాసంలో మార్చి 14న సూర్యుడు మీనరాశిలో ప్రవేశించేరోజు మీన సంక్రమణం. దీన్ని షడశీతి సంక్రాంతి అంటారు. ఈ రోజున చేసే జపదానాలు విశేష ఫలప్రదమని విశ్వాసం.కొన్ని ప్రాంతాల్లో ఏరువాకను కర్షకులు ఇలా ఫాల్గుణ మాసంలో ఆది నుంచి తుది దాకా ఉన్న తిథుల్లో సర్వ దేవతలకు సంబంధించిన పూజలు, వ్రతాలు ఉన్నట్లు కనిపిస్తుంది.

దసరాల్లో జరిగే దుర్గాష్టమి, కార్తీకంలో కనిపించే ఉసిరి, శివ, లక్ష్మీనారాయణుల పూజలన్నింటినీ పరిశీలిస్తే సంవత్సరంలో గడిచిన పదకొండు మాసాల్లో కారణాంతరాల వల్ల ఎవరైనా ఏ వ్రతాన్నైనా, పూజనైనా జరుపుకోవటానికి వీలుపడకపోతే అయ్యో ఆ వ్రతం చేసుకోలేకపోయామే, ఆ పూజను జరుపుకోలేక పోయామే అని బాధపడనవసరం లేకుండా అలాంటి వ్రతాన్నే ఫాల్గుణ మాసంలో జరుపుకోవటానికి భక్తిపరంగా, ఆత్మసంతృప్తిని పొందటానికి వీలున్నట్లు కనిపిస్తుంది. మాస విశిష్టత గురించి మత్స్య పురాణం కూడా వివరిస్తోంది. ఫాల్గుణ మాసంలో గృహ నిర్మాణం చేస్తే సువర్ణ, పుత్ర లాభాలు చేకూరుతాయంటోంది ఈ పురాణం. ఫాల్గుణ మాసం ఎంతో విశిష్టమైందని పలు పురాణాలు, వ్రత గ్రంథాలు వివరిస్తున్నాయి

హోలీ (సంస్కృతం: होली )అనేది రంగుల పండుగ ,హిందువుల వసంత కాలంలో వచ్చే ఈ పండుగనుభారత దేశంలోనే కాకుండా, నేపాల్, బంగ్లాదేశ్ మరియు ప్రవాస భారతీయులు కూడా జరుపుకుంటారు. భారత దేశంలోని పశ్చిమ బెంగాల్ మరియు బంగ్లాదేశ్‌లలోదీన్ని దోల్‌యాత్రా (దోల్ జాత్రా ) లేదా బసంత-ఉత్సబ్ ("వసంతోత్సవ పండుగ") అని అంటారు. హోలీ పండుగను బ్రాజ్ ప్రాంతంలో భగవంతుడైన కృష్ణునికిసంబంధిత ప్రదేశాలైన మథుర, బృందావనం, నందగావ్ మరియు బర్సానాలలో ఘనంగా జరుపుకుంటారు. హోలీ పండుగ సందర్భంగా ఈ ప్రదేశాలు 16 రోజులు పాటు పర్యాటక కేంద్రాలుగా సందర్శకులతో చాలా రద్దీగా ఉంటాయి.

దుల్‌‌‌హేతి , ధులండి మరియు ధులెండి అని కూడా పిలిచే ముఖ్యమైన రోజు హోలీ ఉత్సవ రోజున, ప్రజలు రంగుల పొడిని మరియు రంగు నీళ్ళను ఒకరిపై ఒకరు జల్లుకుంటూ ఘనంగా జరుపుకుంటారు. ముందు రోజున హిరణ్యకశ్యపుని చెల్లెలైన హోలిక అనే రాక్షసి బొమ్మకు నిప్పంటిస్తారు. దీనిని హోలిక దహన్ (హోలికను కాల్చడం) లేదా చోటీ హోలీ (చిన్న హోలీ) అని అంటారు. హిరణ్యకశిపుని చెల్లెలైన హోలిక అనే రాక్షసి ప్రహ్లాదుడిని మంటలలో వేసినప్పుడు దైవలీలతో తప్పించుకుంటాడు అందుకే భోగి మంటలు అంటిస్తారు. హోలిక ఈ మంటలలో దహనమయ్యింది కానీ విష్ణువుకుపరమ భక్తుడైన ప్రహ్లాదుడు, అతని అపార భక్తితో ఎటువంటి గాయాలు లేకుండా తప్పించుకుంటాడు.ఆంధ్ర ప్రదేశ్లో హోలిక దహన్‌ను కామ దహనం అని అంటారు.

ఇది సాధారణంగా శీతాకాలం చివర్లో ఫిబ్రవరి లేదా మార్చి నెలల తదుపరి వారాల్లో వచ్చే చివరిఫాల్గుణమాసము (ఫిబ్రవరి/మార్చి) (ఫాల్గుణ పూర్ణిమ),పౌర్ణమి రోజున జరుపుకుంటారు. కొన్ని రోజుల తరువాత, ఫాల్గుణ బహుళ పంచమి (పౌర్ణమికి ఐదవ రోజు)న పండుగ ముగింపున సూచిస్తూ రంగులతో రంగ పంచమి ఉత్సవాన్ని జరుపుకుంటారు.

------------------------

ఫాల్గుణ మాసం 

వసంత పంచమి నుంచి ఫాల్గుణ పూర్ణిమ వరకు ప్రకృతికన్య రోజూ ఓ రంగు చీర సింగారించుకుంటుంది. చిలుకలు వాలిన జామచెట్టులా ఉండే ప్రకృతి- పంచవన్నెల రామచిలకలా కనువిందు చేస్తుంది

చలి పూర్తిగా తగ్గదు. నులివెచ్చదనం ప్రాణానికి హాయి కలిగిస్తుంటుంది. ఫాల్గుణమాసం ప్రారంభానికి అదే గుర్తు!

త్రేతాయుగంలో రావణాసురుడితో యుద్ధానికి శ్రీరాముడు ఫాల్గుణ బహుళ పాడ్యమినాడే కదిలాడు. వానర సైన్యాన్ని వెంటబెట్టుకొని లంకకు తరలివెళ్లాడు. లక్ష్మణుడు ఇంద్రజిత్తుతో సమరాన్ని ఫాల్గుణ బహుళ ఏకాదశినాడు ప్రారంభించాడు. త్రయోదశి దాకా అది కొనసాగింది. రావణుణ్ని రాముడు అమావాస్యనాడు వధించాడు. ద్వాపర యుగంలో- పాండవులు, కౌరవుల్లోనూ కొందరు ఫాల్గుణ మాసంలో జన్మించినట్లు చెబుతారు.

దేవతలైన హరిహర సుత అయ్యప్పస్వామి, లక్ష్మీదేవి; మహాత్ములైన శ్రీకృష్ణ చైతన్యులు, రామకృష్ణ పరమహంస, స్వామి దయానంద సరస్వతి ఈ మాసంలోనే జన్మించారు. ఇదే నక్షత్రాన జన్మించాడు కనుక, అర్జునుడికి ‘ఫల్గుణ’ అనే పేరుంది. పిడుగుల భయం పోవడానికి ‘ఫల్గుణ’ అంటూ ఆయన నామాల్ని స్మరిస్తారు. ధర్మరాజు ఫాల్గుణ బహుళ అష్టమిన, భీముడు ఫాల్గుణ శుద్ధ త్రయోదశిన జన్మించారంటాయి పురాణాలు. అదేరోజున దుర్యోధనుడు, దుశ్శాసనుడు పుట్టారు.

ఫాల్గుణం శ్రీమహావిష్ణువుకు ఇష్టమైన మాసం. పూర్ణిమ తిథిలో చంద్రుడు పూర్వ ఫల్గుణి లేదా ఉత్తర ఫల్గుణి నక్షత్ర సమీపంలో సంచరిస్తే, ఆ మాసాన్ని ‘ఫాల్గుణి’గా పిలుస్తారు. గోవింద వ్రతాలు విరివిగా చేస్తుంటారు. విష్ణుపూజకు పేరొందిన ‘పయో వ్రతం’ విశిష్టమైంది. ఇది శుద్ధ పాడ్యమినాడు ప్రారంభమై పన్నెండు రోజులు సాగుతుంది. సమీపంలోని నదిలో స్నానంచేస్తూ, పవిత్ర నదులన్నింటినీ స్మరిస్తారు. లక్ష్మీనారాయణుల్ని పూజిస్తారు.

సూర్యుడికి అర్ఘ్యమిచ్చి, విష్ణువును షోడశోపచారాలతో అర్చించాలి. పాలను నైవేద్యంగా సమర్పించడం సంప్రదాయం. పయస్సు అంటే పాలు. అదితి ఈ వ్రతం చేయడంవల్ల వామనుడు జన్మించాడని పురాణాలు చెబుతాయి. లక్ష్మీనారాయణులు లేదా పార్వతీ పరమేశ్వరుల్ని శుద్ధ తదియ నాడు పూజించి నైవేద్యం సమర్పిస్తారు. ఈ మాసంలో రెండు రోజులు వినాయకుణ్ని ఆరాధిస్తారు. కాశీలో, ద్రాక్షారామంలో వెలసిన డుండి గణపతికి సంబంధించిన పూజ అది. శుక్ల పాడ్యమి, చతుర్థినాడు అవిఘ్న; పుత్ర గణపతి వ్రతాల్ని ఆచరిస్తారు. పయోవ్రతం చివరిరోజు శుద్ధ ద్వాదశిన నరసింహస్వామి పూజ చేస్తారు.

దివ్య ఔషధంగా భావించే ఉసిరిని శుద్ధ ఏకాదశినాడు పూజించి, ఆ చెట్టు వద్దనే ‘అమలక ఏకాదశి’ వ్రతం నిర్వర్తిస్తారు. దీన్ని ‘అమృత ఏకాదశి’ గా పరిగణిస్తారు. మదురైలోని మీనాక్షీ సుందరేశ్వరుల కల్యాణం రోజు ఇది. అందుకే శివపూజ జరుపుతారు.

పలు వ్రతాల్లో ఎక్కువగా విష్ణుపూజ ఉంటుంది. ఫాల్గుణ మాసంలో అతి ముఖ్యమైనది ‘వసంతోత్సవం’. ఇది కాముని పండుగగా, హోలికా పూర్ణిమగా, కామ దహనంగా ప్రఖ్యాతి చెందింది. శుద్ధ త్రయోదశి- కాముని పండుగగా ప్రసిద్ధి చెందింది. ఈ పర్వదినాన శివుడు, మన్మథుడు, కృష్ణుడు, లక్ష్మీదేవి పూజలందుకుంటారు. సత్యనారాయణస్వామి వ్రతాలూ జరుగుతాయి.

ఫాల్గుణమాసంలో ప్రతి తిథికీ ఒక ప్రత్యేకత ఉంది. చవితినాడు ‘సంకట గణేశ’ వ్రతం ఆచరిస్తారు. బహుళ అష్టమినాడు సీతాదేవి భూమి నుంచి ఆవిర్భవించింది. ఆ రోజు రామాయణాన్ని చదివి, సీతారాముల్ని కొలుస్తారు. బహుళ అమావాస్యనాడు పితృదేవతలకు పిండప్రదానం జరిపి అన్నదానం చేస్తారు. ఆనందకరమైన వాతావరణంలో మహాపురుషుల జయంతుల్ని పాటిస్తారు. పౌరాణిక సంప్రదాయాల్ని సంరక్షించుకొనేందుకు తగిన మాసం ఇది!

- డాక్టర్‌ పులిచెర్ల సాంబశివరావు